Balın Sahtesi Nasıl Anlaşılır

Son günlerde alevlenen bal tartışması tüketicilerin ağzının tadını
bozdu. Sağlıklı beslenme ve şifa umuduyla alınan balların sahte olma
ihtimalinden dolayı kafalar karışık.

Gerçek balı ayırt etme konusundaki kamuoyunda dolaşan bilgilerin önemli
bir kısmı ise gerçek değil. Fırat Üniversitesi Arıcılık Bölümü Öğretim
Görevlisi Mehmet Ali Kutlu, balda bulunan glikoz oranının hiçbir zaman
dışarıdan bakıldığında anlaşılamadığını vurguluyor. Bunu ancak
laboratuvar ortamında yapılacak tetkikler belirleyebiliyor. 'Ucuz etin
yahnisi yavan olur.' sözü burada da geçerli. Gıda mühendisleri, ucuza
satılan balda mutlaka hile olduğunun altını çiziyor.

Uzmanlara göre, 2,5 kilogram balın 10 TL'ye satılması mümkün değil.
Bunlara bal demenin imkanı yok. Sadece şekerden elde edilen ve bala
benzeyen ürünler. Kutlu, bu tür ürünlere bal aroması veya bir miktar
süzme çam balı katıldığını anlatıyor. Kutlu, kovanlardaki arı sayısının
80 bin civarında olması gerektiğini söylüyor. Kıştan çıkan arılara
baharda şurup vermenin de doğal olduğunu anlatıyor ve "3. aya kadar
şurup verilebilir. Bal ise 7. 8. ayda elde ediliyor. Yani 3. ayda
verilen şekerin emaresi kalmıyor. Şeker burada yavrunun büyümesi
amacıyla veriliyor. Bazı üreticiler balın alındığı dönemde de şeker
veriyor. Bu ticari ahlaka sığmayan bir durum. Mısır şurubu, glikoz,
reçel, üzüm şurubu ve pekmez vs. arıya ne verseniz arı bunu bala
dönüştürür. Tüketiciler birlik ballarını tercih etmeli. Arıcılar
birliğinin paketleme tesislerinden alınacak bal, en güvenilir baldır.
Göz kararı, sündürme ve dolaba koyma yoluyla balın gerçekliğini kontrol
etmek imkânsız. Bal dolaba konmaz. Dolaba konulduğu zaman bal oradaki
nemi hemen içine çeker. Yüzeyinde bir tabaka oluşur. O tabaka oluştuğu
zaman bal şekerleşir. Bu, yanlış bir uygulamadır. Bu yöntemle balın
gerçekliği anlaşılmaz." diyor.

***

Baldaki şekeri belirlemek için başvurulan geleneksel yöntem

Çiçek balı ile şeker karıştırılmış balı birbirinden ayırt etmek için
kibrit çöpünün üstüne konulacak kadar bir bal damlası ışığa tutularak
içerisinde şeker olup olmadığı ayırt edilebilir. Bal damlası şiddetli
bir ışık kaynağına tutulur. Sarkmaya başlayan bal damlasında ışıklar
sol tarafta toplanırsa çiçek, sağ tarafta toplanırsa şeker
karıştırılmış baldır. Ancak sağ tarafta toplanan ışık her zaman şeker
karıştırılmış bal anlamına gelmez, bazen kaynağı çam ve farklı bitkiler
olan ballar da ışığı sağ tarafta toplar. Bizim için önemli olan
aldığımız balın çiçek balı olmasıdır. Onun için alacağımız balın ışığı
mutlaka sol tarafta toplanmalıdır.

***

Türk arıcısının emeği çalınıyor

Ziraat Yük. Müh. Bahri Yılmaz (TAB Yönetim Kurulu Başkanı): Bizim
arıcılar olarak sloganımız; insanlara kalıntısız ve katkısız doğal arı
balı yedirmek. Bu arıcıların sorumluluk anlayışının bir gereği. Bunu
Arıcılık Kayıt Sistemi (AKS) ile sağlamış bulunuyoruz. Dört milyon arı
kovanının her birinde bir barkot numarası var. Merkezi olarak
bilgisayar ortamında izlenerek kavanozdan kovana kadar izlenebilir
arıcılık yapıyoruz. Bal arıları balı doğal kaynaklardan yapar. Bal dışı
ürünler tamamen sahtecilerin işi. Devletin laboratuvarları var, bal
analizleri yapılıyor. Alo Gıda 174 hattı var, şikâyet edebilirler. Türk
arıcısının emeğine saygı duymayan, yasal boşluklardan yararlanan sahte
adamlar var. GDO üretilmiş glikozları balmış gibi satıyor olmaları,
hatta ihraç bile etmiş olmaları Türk balına imaj kaybettiriyor. Balı
yalnızca bal arıları yapar, sahte bal olmaz.

***

Sahte bal yoktur

Türkiye Arıcılar Birliği Yönetim Kurulu Üyesi Fahri Saylak: Büyük bir
denetim yetersizliği var. Dedektif gibi çalışıyoruz, yapay balları
satanları tespit ediyoruz. İlgili kuruma bildiriyoruz. Kurum işlem
yapmıyor. Öncelikle bu denetim sorununun çözülmesi gerek. Piyasada
sahte bal yoktur, insanların yaptığı bal vardır. Çünkü arı hiçbir zaman
sahte bal yapmaz.

***

Gerçek balla sahtesini ayırmanın yolları

Gerçek bal, soğuk ortamlarda şekerlenir; sahte bal şekerlenmez.

Gerçek balın çok özel, esans gibi hafif bir kokusu vardır. Balı
keserken, saklama kabını açıp kapatırken bu koku daha yoğun algılanır.

Gerçek bal, glikozlu bala göre daha koyu kıvamdadır.

Gerçek bal, şerbet gibi aşırı tatlı değildir. Glikozlu bal daha
tatlıdır. Bal ağza alındığında birkaç tür tat alınır. Yapay ballarda
düz, tek bir tat olur.

Ucuz balda mutlaka şeker ve türevi maddeler vardır.

Bazı üreticiler şekerden elde edilen ürüne, süzme çam balı karıştırıyor. Çam balı ucuz olduğu için bu işte kullanılıyor.

Balı dolapta bekletme yöntemi doğru değildir. Yapısı itibarıyla her
zaman nemi çeker. Üzerinde tabaka oluşur. Sonra kristalleşir. Bal
olmayan ürünler bu özelliği göstermez.

Balın sahtesi nasıl anlaşılır?

Arı, tatlı olan her şeyi tüketir. Bazı üreticiler arıya, mısır şurubu,
glikoz, reçel, üzüm şurubu ve pekmez vs. verir. Böyle bir balın
reçelden farkı yoktur.

Arıcı birliklerinin paketlediği ballar tercih edilmeli. Arıcılar
birliğinin paketleme tesislerinden alınacak bal en güvenilir baldır.

Gerçek balın dış görünümü ceviz kabuğu veya buna benzer grinin
tonlarında olur. Glikoz katkılı ballar ise daha açık tonda beyaz renkte
olur.

Gerçek bal, kekik, keven çiçeklerinin çeşitlerine göre açık mor, sarı,
hafif kırmızı veya buzlu cam renklerinde veya bu renklerin değişik
tonlarında olabilir. Glikozlu ballar ise açık cam renginde ve daha
şeffaf olur.

Bir kaşığa bal koyup ateşe tuttuğunuzda gerçek bal oldukça akışkan
olur, dayanıklıdır geç yanar; glikoz balı ise çabuk yanar ve kömürleşir.

Aynı ölçek iki kaba tam süzülmüş gerçek bal ve glikozlu bal koyup
ağırlıklarını karşılaştırdığınızda, gerçek bal çok daha ağır gelir.

Düzenli bir şekilde tüketildiğinde gerçek bal şeker hastalarında, şeker
değerini sadece birkaç puan artırır. Ancak aynı miktarda tüketilen
glikozlu bal şeker hastalarını komaya dahi sokabilir