Tüketici Hakları Nelerdir ? Nasıl Korunur ?

Tüketici olarak bir çok haklara sahibiz ancak hangimiz bu hakları tam
anlamıyla biliyor ? Bir eşya aldığınızda iade istediğiniz de bu iade
alınmaz denildiğini çoğu kez duymuşsunuzdur. Ancak haklarınıza
başvurarak eşyanızı geri aide ederek parasını veya yenisini
alabilirsiniz. Bu verilecek karara bağlıdır. Eğer aldığınız bir ürün
450 Tl altı ile Tüketici hakem heyetine başvurabilir ve bu konuda
oradan yardım alabilirsiniz. En geç 1 ay içinde sorun çözülerek haklı
ise sizin tarafınızda olumlu sonuçlanacaktır.
Basit bir örnek vermek gerekirse bir ürünü aldınız ürün sorunlu çıktı
ve garantiye yolladınız ikinci defa aynı sorun çıktıktan sonra iade
talep edebilirsiniz kabul etmezlerse tüketici hakları hakem heyetine
başvurabilirsiniz. Sizden alınan ürün bilirkişi tarafından incelenerek
kullanıcıdan kaynaklanmayan hata ise size yenisi veya para aidesi
konusunda yardımcı olunur. Benim başıma gelen bir olay olduğu için
basit bir örnek vermek istedim. Aldığınızda faturanızda yazan tutarı
tekrar alabilirsiniz.

TÜKETİCİ HAKLARI:

Ülkemizin de taraf olduğu 1985 tarihli Birleşmiş Milletler Evrensel Tüketici Hakları Bildirgesine göre 9 tane temel ve evrensel tüketici hakkı mevcuttur.
Bunlar aşağıdaki gibidir:
1) Temel İhtiyaçların Karşılanması Hakkı: Barınma,ısınma,
aydınlanma, içecek ve kullanacak su bulma,haberleşme, ulaşım
tüketicilerin en temel ihtiyaçlarıdır. Her tüketici, bu temel
ihtiyaçların karşılanmasını talep edebilir.
2) Sağlık Ve Güvenlik Hakkı: Satışa sunulan her türlü mal ve hizmetin insan yaşamı ve sağlığı açısından kullanıcısına zarar vermeyecek durumda olmasıdır.
3) Bilgi Edinme Hakkı: Tüketicinin mal ve hizmeti satın alırken
doğru karar verebilmesinin sağlanması için tüketicinin gerekli
bilgilere ulaşabilmesi ve zararlı, yanıltıcı reklamdan, etiketten,
ambalajdan korunmasıdır.
4) Eğitilme Hakkı: Tüketicinin hak ve çıkarlarını koruyabilmesi, tüketici bilincine sahip olması için eğitim kurumlarında eğitilmesidir.
5) Zararların Giderilmesi Hakkı: Satın alınan mal veya hizmetten
dolayı tüketicinin uğramış olduğu zararın giderilmesi, o mal veya
hizmetin yeniden tüketiciye ulaştırılmasıdır.
6) Sağlıklı Bir Çevrede Yaşama Hakkı: Sağlık koşullarına uygun bir çevrenin oluşumunda ülke ve
Doğal kaynakların doğru kullanımı ile çevrenin korunması, temiz ve sağlıklı bir şekilde gelecek nesillere bırakılmasıdır.
7) Ekonomik Çıkarların Korunması Hakkı: Tüketiciye kıyaslama
imkanı verecek çeşitte mal ve hizmetin en uygun fiyattan sunulması,
satış sonrası her türlü teknik destek ve servisin tüketiciye
ulaştırılmasıdır.
Seçme Hakkı: Tüketicilerin çeşitli ürün ve hizmetlere
istedikleri zaman ulaşabilmeleri anlamındadır. Rekabetin tam olarak
işlemediği pazarlarda devlet aksaklıların giderilmesi için yapacağı
düzenlemeler ile uygun kalite ve fiyatlarda mal ve hizmetlerin
tüketicilere sunulmasını sağlamalıdır.
9) Temsil Edilme, Örgütlenme, Sesini Duyurma Hakkı: Yukarıda
sayılan hakların elde kullanılabilmesi, tüketicilerin haklarını
koruyabilmeleri, mağduriyetlerinin giderilmesinde bir araya gelerek güç
birliği oluşturmaları ve hükümetlerin ekonomik ve siyasi politikaların
da dikkate alınma ve kamu kurumlarında temsil edilebilmesidir.
KUSURLU MAL ALANLARIN HAKLARI NELERDİR?

Alışverişlerinizde:

• Satın aldığınız mallardan belirli standartları bekleme hakkına sahipsiniz.
  
• Aldığınız malda hiçbir ayıp olmamalıdır.
  
• Ambalajında , kılavuzunda yada reklamlarında belirtilen veya satıcının vaat ettiği özelliklere sahip olmalıdır.
  
• Herhangi bir malı satın alırken sözleşme yapmadıysanız,satıcı ile olan her türlü konuşmanız sözleşme sayılır.Bir
  malı aldıktan sonra ayıplı olduğunu fark ederseniz; Satın aldığınız
  tarihten itibaren 15 gün içinde şunlardan birini yapma hakkına
  sahipsiniz.
  
• Ayıplı malın değiştirilmesini,
  
• Ödediğiniz bedelin iadesini,
  
• Ayıbın neden olduğu değer kaybının bedelden indirilmesini,
  
• Ücretsiz olarak tamirini talep edebilirsiniz.
  

• 
  
  
  
  • Eğer malın ayıbı gizli ise veya hile ile gizlenmişse, hakkınız 2 yıldır.
    
  • Ayıplı bir maldan dolayı maddi veya manevi bir zarara uğramışsanız
    bu zararınızı, satıcı veya üretici veya ithalatçı karşılamak zorundadır.
    
  • Bir şikâyetin çözümlenmesinde zorlanıyorsanız daha fazla çaba gösterin.
    
  • Size zorluk çıkaran veya yardımcı olmayan satıcıya, hakem heyetine gideceğinizi söylemeniz bile yeterli olabilecektir.
    
  • Haklı olduğunuza inanıyorsanız, hakkınızı aramak için size gösterilen tüm yollara başvurun.
    
  • Zira böyle bir durumda hakkınızı aramazsanız sadece sizin zarara
    uğramanız değil, aynı zamanda tüketiciye saygılı olmayan satıcıyı
    ödüllendirmek ve başkalarının da benzer zararlara uğramasına sebep
    olmak anlamına gelir.
    
  </li>
  

Tüketici kimdir?
Tüketici; bir mal veya hizmeti özel amaçlarla satın alarak kullanan
veya tüketen gerçek veya tüzel kişidir. Ticari emellerle mal satın
alanlar tüketici değildir. Şirketler, ticari iş yaptıkları için kural
olarak tüketici değildirler; ancak nihai kullanım amacıyla büroya gıda,
kırtasiye alıyorlarsa tüketici olarak değerlendirilirler.
Tüketicinin korunması neden önemlidir?
Çünkü insan, ‘beşikten mezara kadar’ tüketicidir. Teknolojik
gelişmelerle birlikte toplu üretim yapılabilmesi sonucunda insan
sağlığına zararlı pek çok mal ya da hizmet piyasaya sunulabilmektedir.
Bütün dünya insanlarının ırk, renk, dil, siyasi görüş ve benzeri
unsurlardan bağımsız olarak taşıdıkları evrensel kimlik, paylaştıkları
ortak yazgı, tüketici olmalarıdır. Bu kadar geniş bir kitlenin
korunması elbette önemli bir husustur.
Ayıplı mal ya da hizmet nedir?
Ambalajında, etiketinde, tanıtma ve kullanım kılavuzunda yer alan veya
satıcı tarafından vaad edilen nitelik ve/veya niceliğine aykırı olan,
tahsis veya kullanım amacı bakımından değerini veya tüketicinin ondan
beklediği faydaları azaltan ya da ortadan kaldıran; maddi, hukuki veya
ekonomik eksiklikleri içeren mal veya hizmetlere denir. Daha yalın bir
ifadeyle arızalı, bozuk, yırtık, kullanım tarihi geçmiş, defolu, özürlü
mal ve hizmetler ayıplı mal ya da hizmetlerdir.
Ayıplı mal ya da hizmet satıldığında tüketici neler yapabilirler?
Aldığı malı vererek ödediği parayı geri alabilirler. Aldığı ayıplı malı
vererek yenisiyle değiştirilmesini isteyebilir. Maldaki ayıbın
giderilmesini, yani tamirini isteyebilir. Ayıp oranında, ödediği
ücretten indirim isteyebilir. Tüketici bu haklardan hangisini isterse
onu seçebilir. Satıcılar tüketicinin isteği hangisi olursa olsun yerine
getirmek zorundadırlar.
Bu hakları kullanmada süre var mıdır?
Tüketici, malın tesliminden itibaren on beş gün içine aldığı malı
kontrol etmelidir ve ayıp varsa satıcıya bildirmelidir. Eğer ayıp gizli
ise ve birkaç ay sonra ortaya çıkmışsa, en geç 2 yıl içinde aynı
hakları kullanabilir.
Bu hakları kime karşı ileri sürülebilir?
Satıcı, bayi, acente, imalatçı, ithalatçı, üreticilerden herhangi birisine karşı bu hak kullanılabilir.
Bu hakları yerine getirmezlerse tüketici ne yapmalıdır?
Bu isteklerinin yerine getirilmesi için “Tüketici Sorunları Hakem
Heyetleri”ne gidebilir. Bu heyetler, her valilik ve kaymakamlık
bünyesinde kuruludur. Yalnızca bir dilekçe ve aldığı malın faturası ya
da fişi ile başvurabilir. Hiçbir masraf alınmaz. Bu heyetin verdiği
karar bağlayıcı değildir. Tüketici verilen karardan memnun olmazsa
mahkemeye başvurabilir.
Taksitli satışlarda tüketicilerin ne gibi hakları var?
Öncelikle tüketiciye, yapılan sözleşmenin örneği verilmelidir. Malın
peşin satış fiyatı, toplam borç miktarı, ödeme tarihleri gibi
bilgilerin verilmesi gerekir. Tüketici borçlarının tamamını ya da bir
kısmını vadesinden önce ödeyebilir. Önce ödeme halinde, eklenen faiz
miktarında indirim yapılması zorunludur.
Kapıdan satışlarda tüketicilerin hakları nelerdir?
Kapıdan satış yapılması halinde, satıcının tüketiciye “cayma bildirim
belgesi” vermesi gerekir. Bu belge, tüketicinin 7 gün içinde hiçbir
gerekçe göstermeksizin malı geri verebileceğine ve ödediği parayı geri
alabileceğine ilişkin bir taahhüttür. Tüketici kararını değiştirirse 7
gün içinde malı vererek ödediği parayı geri alabilir.
Garanti belgeli satışlarda tüketici hakları nelerdir?
Garantili satış halinde, satıcı garanti belgesini doldurarak tüketiciye
vermek zorundadır. Garanti belgesi, malda çıkan herhangi bir arızanın,
servisine ya da satıcısına bildirilmesi durumunda hiçbir ücret ödemeden
arızanın tamirini, bu mümkün değilse malın değiştirilmesini sağlar.
Garanti süresi 1 yıldan az olamaz, ancak daha uzun bir süre olabilir.
Malda ayıp çıkması halinde tüketici, isterse ayıplı mallara ilişkin
haklarını, dilerse garanti belgesinden doğan haklarını kullanabilir.
Tüketici örgütlenmesi nedir?
Tüketicileri bilgilendirmek, haklarını öğretmek ve değişik düzenlemeler
yapılırken tüketicileri temsil etmek amacıyla birçok tüketici
dernekleri kurulmuştur. Bu dernekler değişik mercilerde tüketicileri
temsil ederler. Tüketiciler herhangi bir derneğe üye olabilir ve
onların desteğinden yararlanabilirler.