Ayasofya'nın dayanıklığının sırrı

Ayasofya'nın dayanıklığının sırrı harcında saklı...

Ulusal
Atina Teknik Üniversitesi adına Ayasofya'da çalışan Prof. Dr. Antonia
Moropolou, Ayasofya'nın inşasında kullanılan harcın deprem sırasında
ortaya çıkan enerjiyi emerek hasarı önlediğini belirterek, ''1999
depreminden önce, bu kompozisyon ve yapısal özellikteki bir anıtın 7
şiddetindeki bir depreme dayanabileceğinden emin olmuştuk'' dedi.

Ulusal
Atina Teknik, Princeton ve Boğaziçi üniversitelerinin, Ayasofya'nın
yapı malzemesi ve yapının statik değerlendirmesi üzerine 16 yıldır
yürüttüğü çalışmaların sonuçları ''Ayasofya'nın Konservasyonunda Yunan
İşbirliği'' adlı Yunanca ve İngilizce bir bilimsel yayında toplandı.
Boğaziçi Üniversitesi Kandilli Rasathanesi Müdürü Prof. Dr. Mustafa
Erdik ve Princeton Üniversitesinden Prof. Dr. Ahmet Çakmak'ın önsözünü
yazdığı kitabın İstanbul Arkeoloji Müzesi Konferans Salonu'nda
gerçekleşen tanıtım toplantısında çalışmalarla ilgili bir sunum yapan
Prof. Dr. Moropolou, AA muhabirinin sorularını da yanıtladı.
Prof. Dr. Moropolou, Türkiye Büyük Millet Meclisi ve Yunanistan
Parlamentosunun himayesinde 4 Temmuz 2000 tarihinde Atina'da imzalanan
''Türkiye Yunanistan Kültürel İşbirliği Anlaşması'' kapsamında yapılan
bu çalışmalarda elde ettikleri bilgilere değindi.
15 yüzyıldır tüm depremlere direnç gösteren Ayasofya'nın ilk
inşasından sonra, kubbe tuğlalarında kullanılan malzemenin Rodos'taki
tarihi yapılarda kullanılanlara yüzde 97 oranında benzerlik gösterdiğine
dikkati çeken Prof. Dr. Moropolou, tuğlaların aynı zamanda Anadolu'da
geliştirilmiş yangına karşı dayanıklı bir malzeme içerdiğine de dikkati
çekti.
''Bu ilk anıtın, Anadolu ile Bizans ve Erken Yunan yapı
teknolojisinin karışımının bir ürünü olduğunu gösteriyor' diye konuşan
Prof. Dr. Moropolou, yapının tuğlalarının strese dayanıklı olduğunu,
aynı zamanda alelade tuğla ağırlığının 12'de biri kadar hafif oldukları
için yapıya yönelik bir stres unsuru oluşturmadıklarını söyledi.
Yapının harcının ise depreme karşı belli dozlara göre hazırlanmış
özel bir kompozisyona sahip olduğunu dile getiren Prof. Dr. Moropolou,
''Ayasofya'da kullanılan harcın yarı kristalize bir yapısı var. Bu özel
harç, yapının deprem anında ortaya çıkan enerjiyi hasar görmeden
emmesine yol açıyor. Çalışmalarımızda bu materyallerin bir simülasyonunu
da yaptık. Boğaziçi ve Princeton ile yürüttüğümüz çalışmalar kapsamında
bu kompozisyon ve yapısal özellikteki bir anıtın 7 şiddetindeki bir
depreme dayanabileceğinden emin olmuştuk. Ve bu çalışma 1999 depreminden
önceydi''şeklinde konuştu.
Prof. Dr. Moropolou, incelemeler sonunda anıtın başlangıçtaki yapısal
devamlılığının en az seviyede rahatsız olabilmesi için, tapınağın
bakımı sırasında ilk inşa edilirken kullanılan orijinal malzeme ile
uyumlu malzeme kullanılmasını öngördüklerini vurguladı.
Binanın korunması yönündeki çalışmalar sırasında ''Büyülü
Kubbe''sinde meydana gelen problemleri de incelediklerini anlatan Prof.
Dr. Moropolou, şunları söyledi:
''Kubbedeki su emilimi gibi aşınmaya yol açan birçok etken incelendi.
Bu problemler etkin bir şekilde azaltıldı. Kubbe içindeki sıva ve dış
tarafını kaplayan beton da kaldırıldı. İsviçreli mimar Fossati'nin 19.
yüzyılda koruma amacıyla mozaikler üzerine yaptığı sıva korozyona
uğruyordu. Sıvayla kapanmış mozaiklerin yeniden ortaya çıkması,
çalışmalar sırasında kubbedeki meleğin keşfedilmesi bu doğrultuda çok
büyük adım oldu.''
-''DAHA NİCE DEĞERİ MUHAFAZA EDİYOR''-
UNESCO'nun Dünya Kültür Mirası Listesi'nde yer alan Ayasofya'nın
korunması için büyük bir bilinç oluşturmayı hedefleyen çalışmayı konu
alan bilimsel kitabın İstanbul 2010 Avrupa Kültür Başkenti Ajansınca
gerçekleştirilen tanıtımına Fener Rum Patriği Bartholomeos da katıldı.
Ayasofya'nın Hristiyanlar için ''büyük kilise'' sayıldığını belirten
Bartholomeos, ''Ayasofya, İstanbul'u İstanbul yapan değerlerden biridir.
Şehrin 2010 Avrupa Kültür Başkenti seçilmesine katkısı büyüktür.
İstanbul, yalnız 2010 senesi için değil, ebedi bir kültür başkenti
olarak kalacaktır. Bu ruhu hepimiz devam ettirelim, yaşatalım'' şeklinde
konuştu.
Bartholomeos, daha birkaç ay önce Ayasofya'nın duvarlarında asırlar
sonra keşfedilen ''Serafim Melekleri'' mozaiklerinin ortaya
çıkarıldığını belirterek, ''Bu keşif bu büyük anıtın daha nice değerleri
muhafaza ettiğinin kanıtıdır'' dedi.